Мазмұны
- Кальций тапшылығы неге әкеледі?
- Кальций тапшылығының себептері
- Неліктен минералдар балалар үшін маңызды?
- Түзеу жолдары
Кальций адам ағзасындағы ең көп таралған элемент және көптеген маңызды функцияларды атқарады. Бұл функциялардың кейбірі баланың жан-жақты дамуы үшін маңызды. Олардың атқарылуы үшін кальций ағзаға белгілі бір мөлшерде түсіп отыруы керек, ол баланың жасына байланысты.
Кальцийдің негізгі көзі азық-түлік болып табылады. Алайда, бала осы маңызды микроэлементтің қажетті мөлшерін әрдайым алып отырмайды. Бір зерттеуде бір жасқа дейінгі балаларда кальцийдің 90%-дан астамы тамақпен келетіні, 3-5 жаста бұл көрсеткіш 50%-ға дейін төмендейтіні анықталды. Ең айқын тапшылық жасөспірімдерде (12-19 жастағы) байқалады. Осы жас тобындағы ұлдардың 30%-ы мен қыздардың 10%-ы ғана кальцийдің қажетті мөлшерін азық-түліктен алады.
Микроэлемент жетіспеген кезде ағза оны басқа көздерден, атап айтқанда, сүйектерден «қарызға алады». Нәтижесінде, сүйектер беріктігін жоғалтады, ал бұл остеопороз бен остеопенияның (сүйек тіні массасының төмендеуі) дамуына әкеледі.
Кальций тапшылығы неге әкеледі?
Баланың ағзасындағы кальций жетіспеушілігінің салдары осы микроэлемент орындайтын функциялармен тығыз байланысты. Бұл минералдың 90% дейіні сүйектерде шоғырланған, сондықтан ол қаңқаның қалыптасуы мен өсуінде маңызды рөл атқарады. Дегенмен, кальцийдің функциялары мұнымен бітпейді. Бұл микроэлемент келесі процестерге қатысады:
- бұлшықет талшықтарының жиырылуы;
- қанның ұюы;
- жүйке импульстарының берілуі;
- тамырлардың жарылуын болдырмау;
- қышқылды-сілтілік тепе-теңдікті реттеу;
- жадты қалыптастыру;
- эндокриндік жүйенің жұмысына қатысу және т.б.
Сондықтан кальций тапшылығы сүйек жүйесіндегі өзгерістерге ғана емес, сонымен қатар әртүрлі жүйелер мен мүшелер тарапынан басқа да патологиялық жағдайларға әкеледі. Әртүрлі жас топтарындағы балалардың клиникалық көріністері айтарлықтай өзгеше болуы мүмкін. Ең белгілі симптомдар ішінде:
- тез шаршағыштық, әлсіздік;
- жүйке-бұлшықет қозғыштығының артуы (құрысулармен, бұлшықеттердің жиырылуымен сипатталады);
- терінің құрғауы;
- бұлшықеттердің ауыруы;
- тырнақ пен шаштың сынғыштығы.
Егер кальций тапшылығы кезінде остеопороз дамитын болса, онда дене тұрысының өзгеруі, бойдың аласаруы, омыртқаның аумағының ауыруы, сүйектің сынуы сияқты көріністер болуы мүмкін. 1
Кальций тапшылығының себептері
Ағзадағы кальций жетіспеушілігі көбінесе қоректік факторлармен, яғни микроэлементтің тамақпен келуінің бұзылуымен байланысты. Бұл жағдайда бірнеше негізгі механизмдерді анықтауға болады:
1. рационда кальцийге бай азық-түліктің болмауы (сүт өнімдері, нан, көкөністер, жемістер, ет және т.б
2. кальцийдің сіңірілуіне кедергі келтіретін тағамды шамадан тыс тұтыну (қымыздық, соя, шай);
3. құрамында натрийдің көп мөлшері бар азық-түлікті шамадан тыс тұтыну (бұл жағдайда кальций көп мөлшерде несеппен шығарылады).
Балалардағы кальций тапшылығының тағы бір жиі кездесетін себебі - осы минералдың сіңірілуінед маңызды рөл атқаратын D дәруменінің тапшылығы. D дәруменінің бірнеше белсенді түрлері бар, бірақ адамдар үшін ең маңыздысы - холекальциферол (D3 дәрумені).
Жаңа туған нәрестелерде кальций тапшылығы ерте қолдан қоректендіру себепті болуы мүмкін. Нәрестелерге арналған қоспалар құрамында кальцийдің болғанына қарамастан, оның сіңірілу дәрежесі емшек сүтіне қарағанда айтарлықтай төмен (70%-ке 30% қарсы).
Басқа себептерге кальцийдің немесе D дәруменінің алмасуына және сіңірілуіне әсер ететін қатарлас аурулар жатады. Оларға асқазан-ішек жолының, эндокриндік жүйенің аурулары, бүйрек жеткіліксіздігі, қант диабеті және т.б. жатады.3
Неліктен минералдар балалар үшін маңызды?
Адам ағзасында табиғатта кездесетін барлық минералдар болады, бірақ олардың мөлшері айтарлықтай өзгеше болуы мүмкін. Сонымен қатар, әр заттың рөлі әртүрлі. Мысалы, балалар мен ересектер үшін маңызды минералдар бар. Оларға мыналар жатады:
- калий;
- мырыш;
- мыс;
- темір;
- натрий;
- марганец;
- фосфор;
- магний;
- селен және т.б.
Бұл заттар кейбір параметрлері бойынша дәрумендерге ұқсас. Олар ағзада түзілмейді және тек сыртқы ортадан - тағаммен немесе арнайы қоспалармен бірге келуі мүмкін. Дәрумендер сияқты, минералдар да маңызды функцияларға жауап береді. Олар жеткіліксіз болса, бала ағзасының өсіп-жетілуі қиындайды, өйткені иммундық, жыныстық, тыныс алу және басқа жүйелердің жұмысы бұзылады. 4
Әрбір минерал белгілі бір функцияларға жауап береді. Мысалы, магний 300-ден астам ферменттердің қалыпты жұмысын қамтамасыз етеді, жүйке мен бұлшықет тіндерінің функцияларын қолдайды, ал мыс антиоксидант ретінде әрекет етеді, эритроциттердің жетілуін қамтамасыз етеді, коллагеннің құрамына кіреді, сүйектердің қалыптасуына қатысады. Демек, қандай да бір минералдың тапшылығы кезінде балада әртүрлі аурулар немесе емдеуді қажет ететін күйлер пайда болады.
Түзеу жолдары
Балалардағы кальций және басқа микроэлементтер тапшылығының алдын алу және орнын толықтыру тамақтану рационын өзгерту арқылы жүзеге асырылады. Сонымен қатар, кальций препараттарын немесе кешенді дәруменді-минералдық қоспаларды қолдануға болады. 2
Кальцийдің ең бағалы көздері - сүт пен сүт өнімдері. Олар осы минералға тәуліктік қажеттіліктің жартысынан көбін қамтамасыз ете алады. Демек, олар үнемі тұтынылуы керек. Сонымен қатар, қандай да бір минералға бай азық-түліктер болады. Мысалы, жаңғақтарда, асқабақ пен күнбағыс дәнектерінде, теңіз балықтарында магнийдің көп мөлшері бар.
Кальций препараттарын таңдағанда, олардың құрамына назар аудару керек. Бұл микроэлемент олардың құрамына биотиімділігі әртүрлі тұздар түрінде кіреді. Белгілі болғандай, кальцийдің ең көп мөлшері кальций карбонаты мен кальций цитратында, ал ең аз мөлшері кальций глюконатында болады. 3 Осы ерекшелікті препараттың дозасын таңдағанда ескерген жөн.
Остеопороздың алдын алу және емдеу мақсатында Кальцемин препаратын қолдануға болады. Оның құрамында кальций цитраты мен кальций карбонаты, D3 дәрумені мен басқа минералдар (мырыш, мыс, марганец, бор) бар. Кальцеминді балаларға 5 жастан бастап (Кальцемин) және 12 жастан бастап (Кальцемин Адванс) тағайындауға болады.
Алдымен қабылдау нұсқауын оқып шығыңыз. Онда көрсетімдері, қарсы көрсетімдері, қабылдау жолдары, дозасы, жанама әсерлері және басқа да маңызды ақпарат жазылған.
L.RU.MKT.CC.03.2021.3673
Тақырып бойынша материалдар
Кальцийдің ағзадан шайылуын қалай тоқтатуға болады?
Себептері көп, бірақ қандай жағдай болмасын остеопороз кезінде сүйек тіні қалыпты түрде жаңаруды және кальцийді сақтауды тоқтатады. Әдетте, сүйек тінінің жаңару процесі үнемі жүреді. Остеопороз кезінде сүйек опырылады, бірақ жеткілікті дәрежеде қалпына келмейді.
Сүйек сынған кезде кальций қабылдау: сүйекке арналған кальций препараттары
Сүйекке түскен қысым шектеулі жүктемеден асып кеткенде, ол сынады. Сүйекті босаңсытатын жай-күйлер болады (мысалы, остеопороз), ондай жағдайда сүйектің сынып кетуі үшін минималды әсер жеткілікті.
Сынудың алдын алу
Сынудың және остеопорозға шалдығудың алдын алу үшін барлық әйелдерге (әсіресе 45 жастан асқан) кальций қажет. Көптеген адамдар сүйекті нығайту үшін кальций препараттары мен кальцийдің жақсы сіңірілуіне көмектесетін D3 дәруменін қабылдайды.