Сүйек сынған кезде кальций қабылдау: сүйекке арналған кальций препараттары

Мазмұны

• Сүйек сынған кезде кальций қабылдау керек пе?
• Сыныққа арналған кальций препараттары
• Сыныққа қандай кальций препараттарын қабылдаған дұрыс?
• Сынудың алдын алу

Сүйекке түскен қысым шектеулі жүктемеден асып кеткенде, ол сынады. Сүйекті босаңсытатын жай-күйлер болады (мысалы, остеопороз), ондай жағдайда сүйектің сынып кетуі үшін минималды әсер жеткілікті.

Барлық жарақаттардың ішінде сүйектің сынуы шамамен 21,5%-ды құрайды. Сынықтардың бітуі - ағзадан айтарлықтай күш жұмсауды талап ететін аса маңызды физиологиялық процесс. Олардың дұрыс емес бітуі тірек-қимыл аппаратының ауыр бұзылыстарына және өмір сүру сапасының нашарлауына әкеледі. Сынықтардан кейін оңалу 5-6 аптадан бір жылға дейін немесе одан да көп уақыт алады. Тез оңалу үшін сүйек тінінің негізін құрайтын гидроксиапатит түріндегі кальций ағзаға жеткілікті мөлшерде түсіп отыруы керек.

Сүйек сынған кезде кальций қабылдау керек пе?

Кальций ағзаға тек сырттан түседі, егер ол жетіспесе, оның қандағы деңгейі өзгеріссіз қалуы үшін сүйектен шайылады. Сондықтан сынықтың бітуі үшін кальций қабылдаудың пайдасы мол.

Кальцийдің алмасуын реттеуге мыналар қатысады:
— паратгормондар;
— D дәрумені, ішектегі минералдың сіңірілуі және сүйек тініне енуі соған байланысты (Д дәрумені жетіспесе, кальций сіңірілмейді, сүйекке жеткілікті мөлшерде енбейді: осыған байланысты тығыздық төмендейді).

Кальций мен D дәруменінің үйлесуі – сау сүйектің түзілуінің негізі. Зерттеулер көрсеткендей, кальций препараттары сынықтың бітуін жеделдетеді², әсіресе остеопорозда тиімді. Бұл заттар макроэлементтің сүйекке жиналу процесін жақсартады және сынықтың бітуіндегі маңызды кезең – сүйек мүйізгегінің пайда болуын ынталандырады. 

Сыныққа арналған кальций препараттары

Сүйек жүйесінің жарақаттары мен ауруларын емдеуге арналған дәрілік заттардың үш буыны шығарылған:

Қарапайым кальций тұздары (карбонат, цитрат, лактат, глюконат, фосфат) – тек бір компоненттен тұратын препараттар. Олардан дайындалған кальцийдің биотиімділігі салыстырмалы түрде төмен, яғни сүйек тініне минералдың азғантай мөлшері түседі. Жақсы сіңірілу үшін оларды D3 дәруменімен қабылдау керек.

Кальций тұздары (көбінесе карбонат) мен D дәруменінің қосындысы. Олар барлық мәселелерді шеше алмайды, өйткені сүйектің икемділігі мен беріктігін қалпына келтіру үшін басқа микроэлементтер де қажет⁴.

Басқа да минералдар (магний, мырыш, мыс, марганец, бор) кіретін D дәрумені бар кальций препараттары. Мысалы, балалар мен ересектердің сүйектері сынғанда тағайындалатын Кальцемин® мен Кальцемин® Адванс⁵. Мұндай өнімдер кальций мен D дәруменінің адекватты дозасын ғана емес, сонымен бірге ол өмір бойы жоғалтқан басқа да маңызды микроэлементтерді қамтамасыз етеді³.

Егер бала (жасөспірім) сүйек массасының шыңына жетпесе, оның кейінгі өмірінде остеопороз қаупі жоғары болуы мүмкін. Сүт өнімдері сияқты кальцийге бай тағамдарды тұтынбайтын адамдар да қауіп-қатер тобында.

Сыныққа қандай кальций препараттарын қабылдаған дұрыс?

Көптеген минералдар мен микроэлементтер сүйек тінінің құрылысына қатысады⁶. Сынықтың біту процесін жылдамдату үшін мыналарды қамтитын заттарды қабылдауыңыз керек:

— Магний. Сүйек тініндегі алмасуды, оның минералдануын реттейді, икемділік пен беріктікті сақтайды, сынған сүйекті қалпына келтіру мүмкіндігін арттырады. Оны қолдану сүйектің минералдық тығыздығының артуына ықпал етеді⁷. Магнийді жеткіліксіз қабылдау остеопорозға және сүйек массасының төмендеуіне әкелуі мүмкін. Тұтыну нормасы - тәулігіне 400 мг.

— Цинк. Көптеген алмасу процестеріне қатысады, ДНҚ түзілуі үшін маңызды. Сүйек тінінде бүкіл ағзадағы мырыштың шамамен 30% болады⁶. Егер микроэлементтің түсуі азайса немесе сіңірілуі бұзылса, оның сүйектегі концентрациясы тез төмендейді. Мырыштың жетіспеушілігіне байланысты сүйек тінінің дамуында ақаулар пайда болуы мүмкін. Ересектер үшін тұтыну нормасы тәулігіне 12 мг құрайды⁶.

— Медь. Темірдің алмасуына қатысатын, тіндерді оттегімен қамтамасыз ететін ферменттердің компоненті. Сүйек тінінде коллагеннің түзілуіне, оның эластинмен байланысына және қаңқаның жалпы минералдануына жауап береді. Мыстың жетіспеушілігі сүйек пен дәнекер тінінің түзілуінің бұзылуына, сүйектің өсуінің тежелуіне әкеледі. Ересектер үшін қажеттілік тәулігіне 1 мг⁶.

— Марганец. Ол да алмасудың барлық түрлеріне (көмірсулардың, майлардың, амин қышқылдарының) қатысады. Марганецтің жетіспеушілігі репродукциялық жүйеде бұзылыстарды тудыруы мүмкін, сондай-ақ сүйектің осалдығының жоғарылауына әкелуі ықтимал⁸. Тәулігіне 2 мг марганец қабылдау қажет.

— Бор. D дәруменінің алмасуына, сүйектегі кальцийдің, фосфордың, магнийдің құрамына әсер етеді. Кальцийдің сіңірілуін жақсартады, сүйек тығыздығының төмендеуіне және остеопороздың дамуына жол бермейді. Бор күніне 2 мг дейін ағзаға түсуі керек⁶.

Сынықтарды емдеудің тиімділігін арттыру үшін құрамдастырылған препараттардың бөлігі ретінде кальцийді қосымша қабылдаған жөн (әсіресе егде адамдар). Кальцемин® желісінің препараттары сынықтардың уақтылы бітуіне қажетті кальцийдің, D дәруменінің және басқа микроэлементтердің қосымша қорын қамтамасыз етеді⁴. Олар сүйек мүйізгегінің қалыптасуына және қайта жарақаттанудың алдын алу үшін сүйек тығыздығының артуына ықпал етеді.

Сынудың алдын алу

Сынудың алдын алу үшін остеопенияның (сүйек тінінің құрылымдық өзгерістерінсіз сүйектің минералдық тығыздығының төмендеуі) және остеопороздың профилактикасы маңызды. Осы мақсатта кальций мен D дәруменінің профилактикалық дозалары тағайындалады, дене жаттығуларының кешені әзірленеді немесе оңтайлы спорт түрі (гимнастика, жүгіру, жүзу) таңдалады.

Егер остеопороз диагнозы қойылып қойған болса, оны емдеу үшін (сынықтардың болуына қарамастан) сүйек тінінің жойылуын тежейтін және оның түзілуін ынталандыратын препараттар қажет.

Сынықтардың, соның ішінде остеопороздық сынықтардың профилактикасына кешенді тәсіл ғана сүйектің бітуін жеделдетіп, оның икемділігін және қажетті тығыздығын сақтай алады, нәтижесінде жұмысқа қабілеттілік пен өмір сүру сапасын арттырады.